Boumalde de Dadès

Fietsen in de groene oase van Skoura

Wij volgen uiteraard het wereldnieuws en momenteel vooral alles rond het coronavirus.
In Marokko zijn er 7 besmettingen vastgesteld, een persoon is overleden en een is genezen. Maar de overheidsmaatregelen worden steeds drastischer. Nu is Marokko volledig geïsoleerd. Niemand mag er in of er uit. Wij zitten dus min of meer in de val.
Eigenlijk vinden we het wel vreemd dat je Marokko ook niet uit mag, naar Spanje met de veerboot, maar dat is blijkbaar afgesproken tussen de twee landen.
Nu maar hopen dat de maatregel over een week of drie, vier weer wordt opgeheven.

We hebben eerst een fietstocht gedaan in de oase van Skoura. Deze is ontzettend uitgestrekt en je verdwaalt gemakkelijk. Met wat navigatiemiddelen op de telefoon lukte het om een leuke route te volgen. Hierbij een kort filmpje.

Autorit langs de voet van de Atlas

Vervolgens reden we met de camper een secundaire weg door een mooi gebied aan de voet van de Atlas. We moesten op een gegeven moment terug omdat de weg ophield op een punt waar de navigatie aangaf de weg verder ging.

Stapvoets rijden door een dorp;
dan krijg je schoolkinderen achter je aan

Jammer van de omweg, maar niettemin de moeite waard.

In Boumalde De Dadès staan we op een simpele camping bij een hotel, maar wat we nodig hebben is er.

Het weer is een stuk koeler in deze streek en er was wat regen. Ook waaide het een paar uur flink.
We zien dat we voor het zonnige en warme weer niet te dicht bij de Atlas moeten zijn. Morgen maar weer naar het zuiden.

Skoura

Kashba Taourirt

In Ouarzazate hebben we de goed bewaard gebleven kashba Taourirt bezocht.

Uitzicht vanuit de kashba

Daarna fietsten we nog door naar het centrum van de stad.

De naam van dit restaurant deed ons denken aan thuis...

We hebben niet de filmstudio's van Ouarzazate bezocht en we konden niet de spectaculaire zonnecentrale bezoeken omdat daar geen bezoek wordt toegelaten. Daarom slechts een foto van 10 km afstand.

Het project kostte bijna twee miljard euro en een Spaans consortium heeft het gebouwd. Het zonlicht wordt via honderden spiegels naar de toren gekaatst waar de elektriciteit wordt opgewekt en deze wordt deels ‘s nachts vastgehouden in zout, zodat er permanent elektriciteit geleverd wordt.

We reden 25 km naar Skoura waar we op een camping staan die we kennen van een eerdere reis. Er staan maar 5 campers, dus lekker rustig.

Voor het eerst in weken hebben we een paar druppels regen gehad. Het weer dicht bij de Atlas, waar we nu zijn, wordt wat minder stabiel.

Nog iets over lifters die we soms meenemen. Het gaat meestal om oudere mensen in landelijke gebieden. Vaak moeten ze gewoon naar het volgende dorp.

Onze startaccu werkt naar behoren. Het is onduidelijk wat er mee was. We laten het voorlopig zo.

De zonnecentrale met de toren en aan weerszijden twee lichteffecten

Ouarzazate

Oasis de Fint

De nachtrust was vanwege de omgeving gegarandeerd. Er was absoluut niets te horen, geen honden en ook geen kikkers in de rivier.
Een probleem was wel een beetje het harde matras en de harde kussens en dat deed het voordeel van een breed bed teniet.

De mest wordt naar de akkers gebracht

Bij ons tenthuisje was het ontbijt inbegrepen, dus dat hebben we eerst genuttigd. Eens wat anders dan de müsli die we normaal eten.

Kleden wassen

Daarna gingen we op stap. De oase heeft geen doorgaand pad tussen de palmen door maar bredere zandwegen aan weerszijden van het groen. Ook van daar heb je mooi zicht op de rivier en de veldjes.

We zagen vrouwen vloerkleden wassen in de rivier en ook op verschillende andere plekken waren mensen aan het werk. Als je werkt in zo’n idyllische omgeving dan kan het leven niet zo zwaar zijn, denk je onwillekeurig.

De laatste rivieroversteek moesten we waden door het ondiepe water

Terug bij de camper aten we couscous, die toch elke keer weer iets anders is klaargemaakt.

We reden vervolgens minder dan 20 km naar de gemeentecamping in Ouarzazate. Dat is wel even een verschil, het staat hier helemaal vol, o.a. met een groep Franse campers. Even omschakelen voor ons.

Oasis de Fint

Kashba Tamdaght

De wind is gaan liggen, zodat we heerlijk buiten konden ontbijten. Voor vertrek hielp Jan nog Belgen die een lekke band hadden aan hun huurauto.

We reden eerst nog een paar kilometer naar het noorden, naar de kashba van Tamdaght. Ook deze ziet er imposant uit, ook al is hier het verval niet te stuiten.

Ait Benhaddou vanaf de citadel;
aan de overkant van de rivier het nieuwe dorp

Dan bezoeken we Ait Benhaddou, dat grotendeels wel is gerestaureerd en grote massa’s toeristen trekt, waaronder Chinezen. Er is zelfs een Chinees hotel en restaurant.

Toeristen op weg naar Ait Benhaddou

We zijn hier tien jaar geleden ook geweest en toen was het naar ons gevoel veel rustiger. Een verschil is ook dat de rivier nu bijna droog staat terwijl er toen heel wat water stroomde.

Als je een beetje langs de toeristenwinkeltjes kijkt dan is het een mooi geheel. Ait Benhaddou is meerdere keren gebruikt als filmlocatie, onder andere voor Lawrence of Arabia.

In Ouarzazate vulden we eens flink onze voorraden aan bij de plaatselijke Carrefour.

Tafeltje gedekt voor ons tenthuisje

Daarna reden we 10 km naar het zuiden over grotendeels onverharde wegen naar de oase Fint, waarbij we onderweg nog een lifter blij konden maken.

Het is een idyllische omgeving in een kloof met donkerbruine rotsen. Er is een prachtige palmenoase.

Avondimpressie van de oase Fint

We hadden gezien dat er een camping moest zijn, maar bij aankomst zei de eigenaar dat hij geen vergunning had en ons vanwege de autoriteiten niet durfde te laten kamperen.
We namen toen maar een van de tenthuisjes op het terrein. Het is de eerste keer deze reis in Marokko dat we niet in onze camper slapen.

Ait Benhaddou

Levendige handel in stro

We bezochten eerst de soek bij Taliouine. Dit is een echte agrarische soek voor een wijde omgeving.

Gebruikte kleding

Je ziet vrijwel geen toeristen en nog minder vrouwen. De Marokkaanse plattelandsmarkt is blijkbaar een mannenzaak.

Autobanden krijgen een tweede leven

We kochten wat etenswaren zoals een gebakken visje.

Hij verkoopt iets voor gebitten;
niet de gebitten zelf (denken wij)

De route via Tazenakt is eenzaam en gedeeltelijk mooi te noemen. Het land wordt op sommige plaatsen bewerkt maar er zal toch meer regen moeten komen wil er wat groeien.

De camping die 3 km ten noorden van het toeristische Ait Benhaddou ligt valt ons nogal tegen. De beoordelingen op de site Campercontact zijn zeer lovend maar we herkennen daar heel weinig van. Het is allemaal nogal vervallen en er is geen warme douche. Dit is de eerste keer dat we teleurgesteld zijn in een camping.

Aan het eind van de middag ging het hard waaien maar verder is het opnieuw goed weer.

Taliouine (2)

Achterstraatje in Taliouine

De camping hier bevalt ons wel, zodat we vandaag zijn gebleven.
We hebben een kort rondje gefietst en hebben in de stad wat boodschappen gedaan en onze simkaarten opgeladen. Hoewel de internetdata nog niet op zijn moet je na 30 dagen wel nieuwe kopen. We denken dat we over 30 dagen Marokko weer uit zijn, dus dit was de laatste keer.

Gedeeltelijk vervallen Glaoui-kashba

In de buurt van Taliouine zagen we een Glaoui-kashba. Kashba’s zijn versterkte huizen, een soort slot. De Glaoui-familie was in deze streek machtig in de eerste helft van de twintigste eeuw. Ze bouwden meerdere van deze kashba’s.

Er zijn toch meer Nederlanders hier dan we eerst zagen. We tellen nu vier anderen, onder andere mensen die we in Tafraoute ontmoet hebben.

Ons plan om naar Mhamid te reizen, een flink stuk ten zuiden van Zagora, gaat niet door. We wilden er heen vanwege het nomadenfestival maar ook dat evenement is afgelast vanwege het coronavirus, dat trouwens in Marokko nog steeds vrijwel afwezig is.

Taliouine

De dag verliep iets anders dan gepland. Bij het vertrek wilde de motor niet aanslaan. De accu was te zwak.

Starthulp

Bij een van de garages in de buurt haalde Jan hulp, maar dat duurde even, want er moest een speciale elektriciën komen en die was eerst telefonisch onbereikbaar.

Met zijn drieën naar de camper gereden, waarbij we de oude Renault van de garagehouder nota bene eerst moesten aanduwen.

Met startkabels startte de motor onmiddellijk, waarna het werk in de garage werd voortgezet. Een garage in Marokko is doorgaans een ruimte met veel oude onderdelen (en troep), een beperkte hoeveelheid gereedschap en personeel met veel improvisatievermogen.

De elektriciën beschikte over één metertje waarop te zien was dat de accu eigenlijk goed leek. Na 10 minuten opladen (draaiende motor) startte hij ook vlot. Het is dus nog niet zeker of de accu er slecht aan toe is en wat de oorzaak van het probleem was.
De accu is nog geen 5 jaar oud, maar als we problemen houden dan moeten we ergens een nieuwe kopen.

De 200 kilometer door bergachtig gebied was over een slingerende weg. In het tweede deel zaten wel enkele provisorische stukken door rivierbeddingen op plekken waar de brug of de weg was weggeslagen.

We nemen wel vaker lifters mee, zo ook vandaag.
De eerste was voor een kort stukje van 5 minuten. De tweede was een Travis-achtig type (voor de kenners: de film Paris,Texas).
Hij praatte nauwelijks en reageerde ook non-verbaal nauwelijks. We wisten dus niet wat zijn plan was toen hij eenmaal bij ons in de auto zat. Als we bij een dorpje vroegen of hij er uit moest gaf hij een gebaar waar nauwelijks uit viel op te maken of het ja of nee was.
Na ruim een half uur, toen we een steeds ongemakkelijker gevoel kregen stopten we bij een groepje mannen met de vraag of zij met hem wilden praten in het Arabisch om misschien meer duidelijkheid te krijgen. Tot onze verrassing stapte de lifter toen uit en ging lopend verder.
We wisten niet wat we moesten denken. Was hij geestelijk gestoord en ergens weggelopen? Hebben wij de situatie nu nog erger gemaakt door hem mee te nemen?

Camping Toubkal, Taliouine

In Taliouine staan we op een camping waar we 10 jaar geleden ook al eens stonden. Je hebt een mooi uitzicht over het groene rivierdal.
Van een Nederlander hier hoorden we dat er vandaag juist 20 Nederlandse campers waren vertrokken. Dat verbaasde ons al niet meer, want die zijn onderweg we allemaal tegengekomen.

Tafraoute (7)

Ook vandaag mooie landschappen

Dit is onze laatste dag in Tafraoute, want morgen denken we verder te gaan.
We hebben vandaag nog een fietstocht gedaan van 45 km, met o.a. een bezoek aan de beschilderde rotsen.

Een deel van de beschilderde rotsen

Dat kleuren van de rotsblokken is begonnen in 1984. Oorspronkelijk werden het blauwe rotsen genoemd maar inmiddels zijn er andere kleuren aan toegevoegd.

Het verfwerk wordt ook regelmatig overgedaan en uitgebreid, zodat het er nu wel heel kleurig uitziet. Het wordt steeds meer kermisachtig.

Het dorp Agard Oudad met de rots Napoleonshoed

Hoe dan ook, veel toeristen nemen wel even een kijkje.

Tafraoute (6)

Moskee in Aday

Het festival gaat niet door, is gisteren bekend gemaakt. De reden: het coronavirus.
Nu is er in Marokko slechts één persoon waarbij het virus is vastgesteld. Deze kwam uit Italië en woont in Casablanca aan de andere kant van de Atlas. Het is dus wel erg drastisch om evenementen in andere delen van het land af te gelasten.

Het is bovenal jammer voor de gemeente en de bevolking. Er was al geld uitgegeven voor een enorm grote tent, die er al een week staat en een buitenpodium dat inmiddels weer is afgebroken en tientallen kraampjes die niet zijn gebruikt. Gisteren nog werden allemaal vlaggen geplaatst.
Wij vinden dit ook een wat overdreven reactie, maar als de regering het aantal besmettingen uiteindelijk weet te beperken tot een of enkele, dan hebben ze het gelijk achteraf aan hun zijde.

In het dorp Aday

We hebben vandaag 8 km gewandeld, met name naar een naburig dorp met een fotogenieke moskee.

Die met een hielflap zijn de echte babouches

We zijn weer gaan lunchen bij Chez Nadia, een restaurantje met een leuke atmosfeer en lekkere gerechten. De eigenaar kende ons nog van de vorige keer, enkele dagen geleden.

Janny heeft nog gewerkt aan de uitbreiding van haar (bescheiden) schoenenverzameling.

Tafraoute (5)

Koekjeskraam op de markt in Tafraoute

Zoals gepland zijn we terug naar onze oude plek tussen de palmen aan de rand van Tafraoute.

Vandaag is het soekdag. Tafraoute is een handelscentrum voor de regio en wekelijks wordt een markt gehouden waar van alles wordt aangeboden, ook levende have. Mensen uit de wijde omgeving komen hier naar toe, niet alleen voor inkopen maar ook voor ontmoetingen.

Kilo dadels kopen

In elk geval is dit de juiste plek om heerlijke dadels te kopen voor een spotprijs. Ook groenten, fruit, vlees, vis en huishoudelijke artikelen zijn volop te koop.

Babouches in vele kleuren

We liepen ook nog even door de kledingsoek. Hier vind je vooral schoenen, met name de beroemde babouches kun je hier te kust en te keur vinden.

Vlagvertoon kondigt het festival aan

Morgen zou dan het festival moeten beginnen. We zijn benieuwd.

We beleefden vandaag een nogal extreme temperatuur, namelijk 32 graden en dat is hier begin maart niet normaal. Het zou normaal hier, op 1000 meter hoogte, zo’n 10 graden koeler moeten zijn.
Hierna ‘duikt’ de temperatuur weer onder de 30.

Tafraoute (4)

De weg slingert omhoog naar Tagdicht

We zijn gisteren verhuisd naar een camping 5 km ten noorden van Tafraoute. Hier is het rustig en hebben we voorzieningen als douche, elektriciteit en wasplaats.
Foto’s van volhangende waslijnen zullen we hier niet plaatsen en over gisteren valt ook niet veel te zeggen.

De route naar Tagdicht

We zijn nu in de Ameln-vallei die bekend staat om de vele dorpjes die tegen de bergketen lijken te zijn geplakt.
We hadden gehoord dat het hoogstgelegen dorp, Tagdicht, per elektrische fiets bereikbaar is. Dan moet het met een mountainbike ook kunnen, zo dachten wij.

De weg wordt hobbelig

Dat hadden we goed gedacht want de weg die ongeveer 500 meter hoogteverschil overbrugt en zo’n 6 km lang is, werd door ons vandaag bedwongen.

Het is een bijzonder fraaie bergweg, smal, met veel haarspeldbochten en af en toe nogal hobbelig.
We namen er de tijd voor en stopten regelmatig om foto’s te nemen.
Enkele auto’s passeerden ons en we werden in diverse talen aangemoedigd.

Boodschappen doen in Tagdicht

In het dorpje Tagdicht is een cafeetje waar we op adem konden komen. Er komen hier wel vaker toeristen die dan een dagwandeling doen naar een bergtop in de buurt.

Het onderste deel van de route

Eenmaal terug in de vallei lunchten we in een aantrekkelijk restaurant, Bio Beldi. We moesten weliswaar lang wachten, want alles wordt na de opgave van de bestelling pas bereid. Maar het wachten werd beloond met heerlijke harira en vistajine.

Tafraoute (3)

Tazka

Op ruim 2 km ligt een oud dorp, Tazka, en daar zijn we naar toe gelopen.

Vanaf het dakterras zien we meerdere ruïnes

Potten en pannen met alle een eigen toepassing

Bekend is daar het oude berberhuis en dat kun je bezoeken. De gids vertelde ons dat het huis al 600 jaar oud is en dat hij de zestiende generatie van de familie is die dit huis in bezit heeft.

Dergelijke huizen zijn van leem en stenen opgebouwd en als je geen onderhoud pleegt dan zakken ze na verloop van tijd vanzelf in elkaar. Deze man heeft er zijn opgave van gemaakt om dit historische huis als erfgoed in stand te houden, want de meeste van dergelijke huizen zijn al lang geleden verlaten en zijn tot ruïnes vervallen.

Huizen op de rotsen

Palmentuin / campertuin

Het was een interessant bezoek. Hij vertelde ook dat Tazka eigenlijk de eerste nederzetting in dit gebied is en later is overvleugeld door Tafraoute.
De mensen in deze regio kunnen zich moeilijk staande houden, vooral door de klimaatverandering. Het is de laatste jaren zichtbaar droger geworden. Landbouw is hier nauwelijks meer mogelijk. De palmen hebben het ook moeilijk.

Het lyceum in drie talen

We kwamen langs een middelbare school en zagen opschriften in drie talen, Frans, Berber en Arabisch. Deze talen hebben ook nog eens hun eigen schrift. We vroegen de gids hoe het onderwijs dan gaat. Volgens hem varieert dat per dag. De ene dag in de ene taal en daarna weer een andere taal. Als je bedenkt dat er vaak ook nog Engels wordt gegeven dan wordt er hier van de jongeren heel wat verwacht.

We aten vandaag heel simpel een pizza met zeevruchten.