Observaties over Zuid-Amerika

Het verkeer

Zuid-Amerika is niet bepaald het meest veilige continent qua verkeer. We hebben drie keer een ernstig ongeluk gezien, waarvan minstens één waarschijnlijk met dodelijke afloop. 
Het verkeersgedrag is ook niet altijd even verantwoordelijk. Er wordt op gevaarlijke punten ingehaald, er wordt veelvuldig rechts ingehaald, er wordt in sommige landen zelden gestopt voor voetgangersoversteekplaatsen en motorrijders en tuktukchauffeurs menen dat ze zich alles kunnen permitteren. 

We zijn deze reis van 17 maanden niet helemaal ongeschonden doorgekomen. Er is parkeerschade aan de achterklep en er zijn wat krasje bijgekomen wegens te smalle doorgangen. Het valt dus erg mee. 

Het meest relaxte verkeer is in Uruguay en ook Argentinië en Chili vielen mee, vooral omdat we daar vaak erg stille wegen hadden. 

Eenmaal werden we aangehouden, wegens de barst in de voorruit, maar na enig aandringen mochten we toch doorrijden. Er zijn afgezien daarvan wel erg veel politiecontroles en soms word je ook gecontroleerd door douaniers of militairen, maar iedereen is altijd correct en vriendelijk, is onze ervaring. 

In alle landen bestaan tolwegen. Die in Uruguay, Chili en Colombia zijn behoorlijk duur, maar in Bolivia betaal je meestal minder dan een euro.

Onverharde wasbordwegen hadden we vooral in Patagonië

We hebben ons deel aan onverharde wegen gehad. Vooral Península Valdez, de Carretera Austral en omgeving en de Ruta 40 van Salta naar Cafayate kenden honderden kilometers aan gravelweg. Het is natuurlijk oncomfortabel rijden maar onze ervaring is dat de auto er ook behoorlijk van heeft te lijden. 

De diesel kost een stuk minder dan in Europa, variërend van 50 cent in Ecuador tot ruim een euro in Chili. In Peru zagen we extreem veel benzinestations, vaak wel vier binnen een kilometer. In Bolivia was het een hele toer om regelmatig te kunnen tanken, wegens de schaarste aan brandstof in het land en daardoor vaak gesloten tankstations. 

Kamperen

Vrije standplaats in Argentinië, de 7-merenroute

De eerste etappe overnachtten we 88% van de tijd in de camper. De tweede etappe 64%; we waren toen weken lang in een appartement wegens de kapotte camper. De laatste etappe 68%; we bezochten toen vrij veel steden en hadden dan meestal een appartement of hostel.

In totaal hebben we 18% van de overnachtingen vrij gestaan. 

Vrij staan is in Argentinië, Chili en Bolivia vaak probleemloos mogelijk. In andere landen is het om veiligheidsreden niet altijd slim om te doen. Vaak kun je gratis of tegen een kleine betaling bij een restaurant of hostel staan en daar de voorzieningen gebruiken. 

Camping in Peru van een Nederlander

Campings zijn vooral in Uruguay en Argentinië veel te vinden en vaak goedkoop of zelfs gratis. In Chili zijn ze wat dunner gezaaid en ook duurder, maar wel van betere kwaliteit. De beste campings zijn van buitenlanders die in Zuid-Amerika zijn neergestreken. Daar bleven we dan vaak ook wat langer. 

De camper

Degenen die ons blog steeds hebben gevolgd weten dat we met een inmiddels 25 jaar oude Volkswagen T4 onderweg waren, die momenteel 475.000 kilometer op de teller heeft. Het is dus niet heel vreemd dat er wel eens wat kapot gaat. De korte opsomming: kapot zonnepaneel, barst in de voorruit, kapot wiellager, kapotte band (vervanging nodig), vervanging koppeling en vliegwiel, vervangen rubber hoes aandrijfas, kapot laadapparaat (in Nederland gerepareerd), kapotte spanningsregelaar, stuk gereden mistlamp, vervangen stuurarm, geleidepennen schijfrem verdwenen, spatschermen schijfremmen afgebroken, olielekkage, koelvloeistoflekkage, brandstoflekkage, verloren wielbout. 

Eerste garagebezoek in Argentinië: wiellager vervangen;
we overnachtten in de garage

Is het veel? Op 40.000 kilometer over niet zo goede wegen valt het misschien wel mee, gezien leeftijd en kilometrage. We hebben niet de allermoeilijkste wegen genomen en de ergste en vaak afgelegen hobbelpistes vermeden. We zijn ook nogal geschrokken van het verhaal van twee Belgen (die we eerder ontmoet hadden) die met hun grote truckcamper op een smal weggetje zijn omgekiept. De bergingsoperatie duurde dagen en de reparatie maanden. 

De Belgische truck in een ongemakkelijke positie

Voor onze oude camper moet je niet naar een merkgarage, ook niet voor onderdelen. Via de app iOverlander vonden we steeds een geschikte werkplaats, meestal kleinschalig. 

We zijn tevreden met onze kleine buscamper. Een truckcamper zouden wij (veel) te groot en te onhandig vinden, maar ook te duur in aanschaf en gebruik. Een Landrover of Land Cruiser zou leuk geweest zijn om wat lastiger routes te rijden, maar de leefruimte vinden wij te klein. Een wat grotere buscamper als een Mercedes Sprinter geeft je meer wooncomfort, dus dat was een serieuze optie geweest, maar we hadden deze bus al sinds 2001, dus was voor ons heel vertrouwd. 

Grenspassages

We zijn met de camper 18 keer een grens gepasseerd. Dat is elke keer een gedoe, want elke keer moet je vier stappen nemen, paspoort stempelen uitgaand, auto afmelden, paspoort afstempelen inkomend en auto registreren voor tijdelijke invoer. In Chili komt daar nog bij dat je aangifte moet doen van verse producten en de controle daarop. Anders gezegd, verse producten worden geconfiskeerd. Doorgaans ben je zo'n anderhalf uur kwijt. De eerste grens tussen Argentinië en Chili duurde echter minstens vier uur, wegens de enorme lange wachtrij. Bovendien kunnen grenzen meerdere dagen gesloten zijn, zoals we twee keer hebben meegemaakt. 

Het milieu

Waterkrachtcentrale in de rivier de Paraná die miljoenen
mensen in Argentinië en Paraguay van groene stroom voorziet

De landen Chili en Peru zijn de landen met het meeste afval langs wegen en op stranden. We zagen daar regelmatig voor ons mensen die van alles uit de auto gooien. Anderzijds wordt in verschillende steden en nationale parken moeite gedaan om gescheiden afvalinzameling van de grond te krijgen. Vooral Uruguay en Ecuador zijn landen die er positief uitspringen. 

Er wordt nog nauwelijks iets gedaan aan elektrisch rijden. Hier en daar zie je elektrische stadsbussen, zoals in La Paz en Lima. 

Stokoude auto's zie nog veel in Argentinië en Bolivia, ook vrachtauto's van 40 of 50 jaar oud. Dat is natuurlijk slecht voor de stedelijke leefomgeving. Het nieuwste wagenpark zie je in Chili, met opvallend veel Chinese merken. Die lijken in heel Zuid-Amerika in opmars.

In Zuid-Amerika wordt veel elektriciteit met waterkracht opgewekt, maar ook zonne- en windstroom zijn in opkomst. In dat opzicht is de stroom in landen als Uruguay, Brazilië en Colombia een stuk groener dan die in Nederland. 

Inkopen

De vleesafdeling is ook in een kleine supermarkt groot;
straathonden worden hier, in Argentinië, getolereerd

De duurste boodschappen deden we in Uruguay en de goedkoopste in Bolivia. De mooiste supermarkten hadden we in Argentinië en Chili. Vaak kun je goed groenten en fruit op de plaatselijke markten kopen. Het was geen probleem om alles wat we nodig hebben te krijgen. Alleen koffie is in Chili lastig (vaak alleen oploskoffie) en in Colombia kun je alleen dure geïmporteerde wijn kopen. 

Wij koken in Zuid-Amerika op schroefblikjes gas. Die kun je in de meeste landen lastig krijgen maar in Chili juist gemakkelijk. Op een gegeven moment hadden we zo'n 12 van die blikjes van 450 gram bij ons, zodat we na Chili voor de rest van de reis voldoende zouden hebben. 

Restaurants

We aten enkele keren Libanees, voor vegetariërs perfect

Om de drie tot vijf dagen eten we in een restaurant. Dat varieert van een simpel dagmenu van drie euro tot een toprestaurant. Het lekkerst aten wij in het restaurant Nativa in Sucre, Bolivia. Daar zouden we graag nog eens terugkomen. Het is niet in alle restaurants mogelijk om iets vegetarisch te krijgen, maar toch opvallend vaak was het wel mogelijk. Ook blijken er in de wat grotere plaatsen vegetarische restaurants te zijn, zeker waar veel toeristen komen. Dat Zuid-Amerika alleen maar vlees serveert, is al lang niet meer zo. In Argentinië nog het meest. 

De bevolking

In alle door ons bezochte landen is de bevolking uiterst vriendelijk. In de kleinere dorpen en bijvoorbeeld tijdens wandelingen word je vaak spontaan begroet. Als je laat merken Spaans te spreken is men vaak ook uit op een praatje. 

Armoede op het platteland van Peru

De welvaart is nogal scheef verdeeld in de meeste landen en vooral in Bolivia en Peru zie je veel armoede op straat. Er wordt in de grote steden ook gebedeld maar de meeste armen proberen toch met straatverkoop wat te verdienen. Er zijn enorm veel mobiele etensstalletjes op de trottoirs en op de stranden word je elke 5 minuten wel aangesproken door iemand die je wat wil verkopen, tot complete maaltijden toe. 

Er leven in de grote steden ook veel verslaafden op straat helaas, vooral in Bogotá viel ons dat op. 

In Zuid-Amerika houdt men wel van een feestje, vooral in het weekend. Dat gaat dan steevast gepaard met eten, drinken en muziek. Vaak zijn het families, wat wel meevalt, maar als het jongerengroepen zijn, berg je maar. We wisten na verloop van tijd wel waar we wel en waar we niet moesten zijn in het weekend. Maar soms moet je het maar gewoon accepteren; het hoort bij de cultuur.

Dieren

Campinghond en campingkat

Bijna overal is een hondenprobleem, althans wij ervaren de straathonden als een probleem. Vooral het nachtelijk geblaf is soms wel erg hinderlijk. Men heeft hier ook veel honden als huisdieren of als bewaking. Een camping zonder hond is bijna onbestaanbaar. 

In de meeste gevallen worden de straathonden gedoogd, gevoerd en vooral in Chili zelfs gehuisvest in openbare hondenhokken. Ze zijn nooit agressief.

In verschillende landen zagen we tientallen tot honderden guanaco's, vicuña's, lama's en alpaca's. De laatste twee zijn gedomesticeerd en de eerste twee wild. Het valt niet altijd mee om ze uit elkaar te houden. 

De grootste papegaaienkolonie ter wereld, in Argentinië;
de vogels hebben in de loop der tijd holen gemaakt

In Patagonië worden ook veel schapen gehouden, die geïntroduceerd zijn door immigranten uit Wales. In sommige landen worden nog ezels als lastdieren gebruikt.

In de Andes kun je ook gemakkelijk flamingo's zien. Voor de duizendtallen moet je echter bij onder andere de Boliviaanse meren zijn, een gedeelte waar we niet zijn geweest. 

Pinguïns hebben we ook gezien, de Magelhanes pinguïns aan de Atlantische kust en de Humbolt pinguïns aan de Pacific kust. In Argentinië en Peru hebben we condors gezien. De vogelwereld in Zuid-Amerika is zo divers dat het in dit bestek ondoenlijk is een opsomming te maken.

Wat de overige dieren betreft vermelden we apen in Colombia, een kaaiman in Argentinië, capibara's in Argentinië, robben, zeeolifanten, zeeleeuwen, zeeschildpadden. 

Waar we vooraf vrees voor hadden waren muggen. Dat is helaas ook uitgekomen omdat een tijgermug dengue heeft overgebracht. De laatste etappe bleef ons verder muggenleed gelukkig bespaard. 

Natuur en landschap

Warmwaterbaden Valle Colina, Chili

De landschappen van Zuid-Amerika zijn groots en uitgestrekt. Of het nu woestijn, pampa, oerwoud, kusten, rivieren, watervallen of bergen is, alles is hier in de overtreffende trap. In veel gebieden kom je nauwelijks mensen tegen, zodat je tegen eenzaamheid moet kunnen. We hebben heel wat wandelingen gedaan, want dat is toch de beste manier om van het landschap te genieten. 

Een bijzonderheid in Zuid-Amerika is het grote aantal warmwaterbronnen en de daarmee gevoede thermaalbaden. Dat heeft natuurlijk met het vulkanisme te maken, maar ook in het laagland van Argentinië en Uruguay tref je enorm veel thermaalbaden aan. We hebben er ongeveer tien bezocht. Ze hebben niet allemaal een natuurlijke uitstraling want soms is het niet meer dan een betonnen zwembad. De mooist gelegen was die van Valle Colina, ten zuidoosten van Santiago de Chile, hoog in de bergen. Er is ook een camping bij.

Cultuur

Kunst waar je blij van wordt; houtskooltekening in het museum van moderne kunst in Cartagena

Zuid-Amerika is razend interessant vanwege de volkscultuur en de precolumbiaanse culturen. Er zijn ongelooflijk veel antropologische musea die daar aandacht aan besteden. We hebben er heel wat bezocht. Vooral in Peru en Ecuador hebben we precolumbiaanse opgravingen bezocht die een mooi inzicht geven in de hoogstaande culturen die hier 1500 tot 3000 jaar geleden waren. Maar ook de moderne kunst had onze belangstelling. In steden als La Paz, Lima, Bogotá en Punta del Este (Uruguay) waren erg interessante musea voor moderne kunst. 

In Bogotá hebben we de straatkunst opgesnoven, maar ook in Lima en Cuenca waren schitterende muurschilderingen en intrigerende graffiti te bewonderen.