Tinghir (2)

Uitzicht vanaf ons terras over de rivier

Vanochtend hebben we een betere plaats kunnen krijgen op de camping. We staan nu aan de rivier, dat wil zeggen een paar meter er boven. Aan de overkant hebben we zicht op de dadelpalmen en de rotsen daarachter. We hebben een soort privé terras.

Fietsen of ...

We hebben vandaag weer een fietstocht gedaan, ook nu met behulp van een bestaande gps-route, maar deze was aanzienlijk lastiger dan de vorige.

... lopen met de fiets

De paden worden hier eigenlijk alleen gebruikt om te lopen naar de akkertjes, al dan niet met een ezel die de last draagt. Met de fiets is het op veel plekken hobbelig en soms modderig. We konden niet overal fietsen in elk geval, zeker niet toen we een rotsachtig pad op en af moesten.

Toch was het weer een leuke belevenis. We zagen onderweg bijzonder veel mensen (vooral vrouwen) aan het werk. Ze groeten ons allemaal en vaak zijn ze spontaan een levende wegwijzer als we een verkeerd paadje inslaan. Janny werd zelfs twee keer geholpen met haar fiets bij een moeilijke passage.

De terugweg van de stad naar de camping was over de asfaltweg met een fikse klim er in.

Op de camping bestelden we tajine, die anderhalf uur voorbereidingstijd kost en die lieten we ons goed smaken.

Ondanks de lastige route was het een geslaagde dag.


Op de camping hebben we goed internet, met wifi-signaal in de camper. Dat mag ook wel eens worden gezegd.

Tajine op ons terras

Tinghir

Water genoeg in deze oase

Vandaag hebben we vanuit de camping in Skoura een mountainbike-tocht gedaan van 2,5 uur door de zeer uitgestrekte palmoase.
We hadden een gps-route op wikiloc.com gevonden en in de gps gezet. Dat werkte prima.
Deze palmentuin is zo uitgestrekt en zo verwarrend qua plattegrond dat je zonder gps zeker verdwaalt. Bovendien ging deze route langs heel verrassende paadjes die we anders niet geprobeerd zouden hebben.

Mountainbiken in de palmenoase

Er waren enkele stukken die we moesten lopen omdat er geen pad was of een te smal of te moeilijk pad.

Deze tocht vonden we beiden erg leuk. Onderweg kwamen we langs vele kasba's in diverse stadia van verval. Ook doorkruisten we een paar dorpjes waar we veel vrouwen buiten de was zagen doen in de irrigatiekanaaltjes.  Ook hier is maandag wasdag.

In Skoura namen we op een terrasje thee met Marokkaanse koekjes. Ook altijd lekker.

Marokkaanse high tea

Na een lekkere douche reisden we door naar Tinghir, ongeveer 120 km.
We staan op een kleine camping die we kennen van een vorige keer, camping Atlas.
Helaas komen we nu voor de derde keer de groep Nederlandse caravans tegen, die hier meer dan de helft van de camping in beslag nemen. Geen leuk plaatsje voor ons zoals we de vorige keer wel hadden. Een impressie van het fietsen in Skoura: Filmpje

Skoura

De bergpas naar Ouarzazate

We zijn verder gereden in noordelijke richting, via een bergpas naar Ouarzazate. Daar vonden we een serieuze supermarkt (ook op zondag open) voor enkele dingen die we al een tijdje tevergeefs zochten. Nee geen wijn of bier, dat hebben ze nergens, we hebben onszelf op een strikt rantsoen gezet.

Werk...

Daarna in oostelijke richting naar de palmenoase van Skoura. Hier staan we op een nette camping.
Morgen hopen we een fietstocht hier te doen.

Skoura is bekend van de vele kasba's. Aan het eind van de middag bezoeken we de bekendste, Amridil. Deze is op 600m van de camping.

Kasba Amridil met de brede rivierbedding

De kasba is het beste te vergelijken met een slot of kasteel.
Deze in Skoura stond vroeger op het biljet van 50 dirham afgebeeld en is dus bekend in heel Marokko.

We worden rondgeleid door een gids en horen o.a. dat de huidige eigenaren het nog steeds (laten) onderhouden maar er niet meer wonen. Het wordt zoveel mogelijk in originele staat gehouden, maar wel voortdurend gerestaureerd, want zoals alle kasba's is ook hier het bouwmateriaal leem, stro, bamboe en palmhout.
De kasba dateert van de 17e eeuw en is al die tijd in bezit van dezelfde familie geweest.
Naast de oude kasba is een hotel in dezelfde stijl gebouwd.

Agdz

Boodschappen doen in het dorp M'hamid

Ons mooie plekje in de woestijn bij M'hamid hebben we alweer verlaten. We moeten zo onderhand ook denken aan de terugreis. We zijn nu zo'n 200 km noordelijker in het stadje Agdz aan de Draa.

We staan op een camping in een kasbah, een oud adobe huis met een ommuurd terrein, omgeven door  dadelpalmen. Ook hier ziet het er idyllisch uit.

M'hamid

In zuidelijke richting kun je over asfalt in M'hamid komen. Vanaf hier alleen nog verder over woestijnpistes meestal per 4WD of dromedaris. Die excursies worden hier dus ook volop aangeboden.

We staan hier op een kleine camping op een heuveltje en hebben een mooi uitzicht op de omliggende woestijn en de langstrekkende karavanen.
De dromedarisen worden vooral voor toeristische doeleinden gebruikt, maar we zagen ze toch ook als lastdier ver van de toeristische plekken.

Vannacht zou er een mooie sterrenhemel te zien moeten zijn. De verwachte zonsondergang kwam niet. Er zit blijkbaar te veel stof in de lucht.

Groene veldjes in M'hamid

Fietsen in de avondzon

Vanmiddag hebben we gelezen, geluierd maar toch ook nog een fietstocht gedaan door de naburige palmentuinen.

Het weer is nu perfect, alleen maar zon, 20 graden en vrijwel geen wind. Ook koelt het nu minder af dan eerdere nachten.

Zagora (2)

Vandaag hebben we een mooie wandeling gedaan door de palmentuinen, vanuit de camping.
Er bestaat geen kaart of zo van, maar voor de orientatie gebruiken we de app maps.me. Vooraf hadden we de kaart van Marokko gedownload en die kun je dan onafhankelijk van het internet op je telefoon gebruiken. Hij is opvallend gedetailleerd en betrouwbaar. Zelfs sommige wandelpaden staan er op.

De palmentuinen zijn hier zeer uitgebreid en schilderachtig.

Vanavond hebben we een tajine laten bezorgen door de campingkeuken. Dat smaakte prima.
Ons menu is redelijk afwisselend. Drie op de vier keer koken we zelf. Op de lokalen markten is altijd voldoende groente en andere ingrediënten te vinden.
Voor het ontbijt hebben we een voldoende voorraad müsli meegenomen.

Hergebruik: een oliedrum als deur

Vandaag was het zonnig maar met 14 graden nog niet warm. De komende dagen gaat de temperatuur omhoog. De camping is vandaag een stuk voller geworden.

Zagora

We waren eigenlijk van plan nog een dag in Tata te blijven maar het ging afgelopen nacht regenen en ook vandaag zou het bewolkt en regenachtig zijn, zagen we op het weerbericht.

Straatbeeld in Tata. Er wordt veel gefietst in Marokko.

We besloten daarom verder te rijden, naar Zagora, zo'n 250 km.
De weg kenden we van een vorige keer maar toen was de weg tussen Foum Zguid en Zagora nog niet helemaal klaar, nu wel.

De openingsfoto van ons blog is gemaakt op een slecht stukje van de N12, 5 jaar geleden. Nu ligt er een mooie asfaltweg. Ook in Marokko is de vooruitgang niet tegen te houden.
Wat betreft verkeersdrukte maakt het nauwelijks uit, je komt op deze 120 km maar een handvol auto's tegen. We reden trouwens ook een fietsreiziger voorbij. Hij zal het niet droog gehouden hebben maar had wel rugwind.
Ook het stuk tussen Tata en Foum Zguid is vrijwel zonder verkeer.

Brood krijg je in een papiertje.
Papiertjes op, dan maar een proefwerk...

Knusse camping in Zagora

In Zagora staan we op de camping Oasis Palmier en de groep Nederlandse caravans ("We zijn er bijna"?) lopen we hier ook weer tegen het lijf.
Wij kennen deze camping nog van een eerdere reis. Er is niets veranderd, nog steeds een leuke en gezellige camping waarbij je tussen de dadelpalmen staat en een mat met tafel en stoelen voor de deur hebt. Vorige keer was het lekker weer, nu regent het, maar dat lijkt voorlopig voor het laatst te zijn.

Tata (2)

Vandaag hebben we niet zoveel bijzonders gedaan.
Wat gelezen, boodschappen gedaan e.d.
Er heerst hier een relaxte sfeer.

Tata

Ook in Tata zijn we eerder geweest. Voor ons is het meer een tussenstop, maar er is wel een levendig centrum.
De vorige keer stonden we op een gemeentelijke camping met een wat treurige uitstraling. We keken er nu ook nog even rond en het is gewoon een parkeerplaats voor campers met een zeer matig toiletgebouw. Desondanks staat het er propvol.

Uitzicht op de rivier en de oude stad

Gelukkig is er een nieuwe camping, mooi aangelegd en met mooi uitzicht op de rivier en zelfs met goed werkend internet. Het is een camping zoals wij het graag zien en met ons meerdere Nederlanders die hier zijn neergestreken.

De weg naar Tata was zo'n 160 km lang en ging door mooie landschappen. Onderweg zagen we vrij rondlopende dromedarissen die zich voeden met de schaarse polletjes in de bijna-woestijn.

In Tafraoute vertrokken we met bewolking en lage temperatuur en slechter weer op komst. Dat hopen we in Tata en verderop te vermijden.

Tafraoute (3)

Wandeling door een spectaculair landschap

Behalve een stevige wandeling was het vandaag vooral wassen, poetsen, boodschappen doen, koken en afwassen. Huishoudelijke dingen dus.

We aten tonijn. Qua prijs konden we nauwelijks geloven dat het tonijn was, want €4 per kilo is een schijntje voor deze lekkere vis.

De wandeling vanaf de camping voerde naar een nabijgelegen dorp en de heuvels daarachter. Alweer is het een betoverend landschap wat zich nauwelijks met woorden laat beschrijven.

Kruidenierswinkel

Boodschappen doen is in dorpen als Tafraoute bijzonder. Er zijn tientallen kleine winkeltjes, die of groente of zuivel of vlees of vis of kruidenierswaren verkopen of een combinatie ervan.

Tafraoute is ook een centrum van traditionele schoenen, instappers en sandalen. Er zijn een stuk of twintig werkplaatsen waar ze worden gemaakt en verkocht.

Zoek de verschillen

Naast ons is een Nederlandse zelfbouw Mercedes camper gekomen van zeer forse afmetingen. De eigenaren zijn langdurig onderweg en zijn er zelfs al mee in Amerika geweest.

Tafraoute (2)

De eerste volle dag in Tafraoute gebruiken we om een fietstocht te doen van 46 km. Er zitten heel wat klimmetjes in.

De route gaat door het typerende en onvergelijkbare landschap van deze streek. Overal zie je sterk verweerde rotsen, die soms bizarre vormen hebben aangenomen.

De route is uitermate rustig en het weer was uitstekend om te fietsen.

Tafraoute

Piste rijden

De weg van Icht naar Tafraoute, R107, is niet gemakkelijk want er is zo'n 35 km onverhard.
Onverhard betekent in dit geval erg hobbelig, zodat we vaak maar 20 km/u rijden.
De landschappen zijn imposant zodat je extra tijd hebt om daar van te genieten.

Langs enkele palmentuinen en dorpen

Na het plaatsje Igmir wordt het wegdek beter en zijn ze bezig met het voorbereiden van het asfalteren. Eerst moet je nog een een paar scherpe bochten steil omhoog, voor grotere voertuigen lastig te doen, maar dan is het leed geleden.

We kiezen hierna niet de meest directe weg naar Tafraoute maar een interessante omweg door de oase Ait Mansour. De weg voert kilometers lang door de palmentuin en is ongetwijfeld een van de leukste wegen van Marokko. Niet geschikt voor grote voertuigen want de palmen staan vlak langs de smalle weg. We hebben een stukje gefilmd.

Na de pas de afdaling naar Tafraoute

Na een bochtige bergpas belanden we in de altijd spectaculaire omgeving van Tafraoute. Deze plaats bezoeken we nu voor de vierde keer, waarvan een keer tijdens onze fietstoer in Marokko.
De plaats heeft iets magisch vanwege de vele afgeronde rotsblokken die hier wel lijken te zijn rondgestrooid.

We staan op de camping Tazka, evenals de vorige keren. Er lijkt een caravanclub uit Nederland te zijn neergestreken, er staan er wel tien, terwijl we tot nu toe weinig Nederlanders zagen.

Icht (2)

De oued, het riviertje dat langs de camping stroomt

De camping bevalt ons hier, dus we blijven vandaag.

We hebben een gids gevraagd om ons het dorp Icht te laten zien. Vanaf de camping lopen we met hem door de oued (wadi, rivierbedding), die momenteel een klein stroompje en veel kikkers herbergt totdat we in het dorp terechtkomen. 

Het is een gewoon plattelandsdorp zoals er vele zijn in dit deel van Marokko. Typerend is een oud gedeelte, een nieuw gedeelte en een palmentuin. 

Het oude dorp vervalt, daarachter het nieuwe dorp

Het oude dorp is meestal ontvolkt en bestaat uit oude adobe huizen, soms met een muur eromheen. Het materiaal (stro en leem en balken van palmhout) kan zonder onderhoud de tand des tijds niet doorstaan en vervalt heel langzamerhand tot stof. Dat is de wat trieste aanblik van Marokkaanse dorpen: onbewoond, oud en vervallen tegenover nieuw, lelijk maar bewoonbaar. 

Wie het kan betalen bouwt zich een huis van beton, cement en stenen en moderne voorzieningen als waterleiding, stroom, badkamer en keuken. In het oude dorp van Icht wonen nu nog twee gezinnen, feitelijk omdat ze een modern huis niet kunnen betalen. 

Onze gids Abdul laat het adobe huis van zijn grootouders zien, nog in redelijke staat. Het heeft twee woonverdiepingen, voor elke vrouw met haar kinderen één. Meer dan één vrouw was toen nog gangbaar. Het huis werd decennia geleden al verlaten.

Abdul bezig met de theebereiding

Zelf woont hij met moeder, vrouw en vier kinderen in een 'modern' huis. Ze hebben het duidelijk niet breed, zo ontdekken we als hij ons aan het eind van de rondleiding uitnodigt voor de thee. 

Zijn vader heeft veertig jaar in Franse kolenmijnen gewerkt, waardoor dit huis gebouwd kon worden. Hoewel Abdul zelf ook 15 jaar in Frankrijk en zelfs een maand in Nederland heeft gewerkt, heeft hij ervoor gekozen terug te gaan naar zijn geboortedorp.

Het is misschien armoede, maar wel huis, gezin, tuin en een dorpsgemeenschap. Hij leeft van het gidsenwerk, maar na maart ligt dat 5 maanden stil, want 's zomers kan het hier 50 graden worden, dus blijven de toeristen ver weg.

Door de palmentuin

Zijn leven hier kan nauwelijks meer verschillend zijn met dat van zijn zus die in Rotterdam woont, zo vindt hijzelf ook.

De tuin is in de palmentuin, een prachtige oase van groen, vogels, paadjes en een ingenieus systeem van bevloeiingskanaaltjes. Hier verbouwen de 1200 bewoners hun groenten, aardappelen en fruit. 

Couscous

Eenmaal terug op de camping ervaren we de luxe van een auto en fietsen, dingen die Abdul zich niet kan permitteren, zelfs geen fiets voor de kinderen die 7 km naar school moeten lopen of liften.

Ook niet voor een couscouschotel die we hebben laten bereiden in het restaurant hier en die we onder de luifel oppeuzelen. Evenzogoed smaakt het uitstekend. 

Het is vandaag warm en zonnig met vrij veel wind. Te warm om de hele tijd in de zon te zitten, voor het eerst eigenlijk.

Amtoudi / Icht

Witgekalkte daken van de agadir van Amtoudi

Gisteren zijn we naar Amtoudi gereden, een plaats die we nog kennen van onze fietstocht van een paar jaar geleden. Onderweg kwamen we in Guelmim langs een nagelnieuwe Marjane hypermarkt, handig voor onze boodschappen.

De camping van Amtoudi is aardig, maar de voorzieningen zijn niet erg verzorgd.

Uitzicht vanaf de agadir

Vandaag maakten we vanaf de camping een stevige wandeling naar de hooggelegen agadir.
Een agadir is een soort burcht, eeuwen geleden gebouwd door en voor de dorpelingen voor het geval er dreiging van buitenaf is. Er zijn daarom kamers, voedselvoorraadruimten, waterputten, bijenkorven, gereedschappen en verdedigingsmiddelen om een langdurig beleg te kunnen doorstaan.
Er is nu een gids die elke dag omhoogloopt om voor de bezoekers de poort te openen.

Het geheel ziet er nog gaaf uit na al die eeuwen en je hebt natuurlijk een prachtig uitzicht.

Vanaf de camping zie je de agadir (boven de camper uit)

Het was de moeite van de wandeling geheel waard.

De vorige keer hadden we al een wandeling door de palmentuin van Amtoudi gemaakt, maar we waren toen te moe van de afmattend lange fietstocht om helemaal tot de watervallen te gaan.
Dat hebben we tijdens de tweede wandeling vandaag goedgemaakt.

Route door de kloof van Amtoudi

Het is een schitterde wandeling door de kloof met de palmen en de bevloeiings—kanaaltjes.
Het laatste stuk was niet bepaald gemakkelijk, maar het lukte allemaal prima, zij het dat Janny op de terugweg uitgleed en zich met de handen opving, met als gevolg een vervelende pijn.

Ze kan nu voorlopig niet meer afwassen en koken...

We zijn nu op een erg fraaie camping ten noorden van het plaatsje Icht.

Overal in de kloof kun je mooie plaatjes maken